Porady

Opanowanie szesnastu biegów to dla kierowcy osobówki coś niezwykłego. Zupełnie tak samo jak przesiadka z automatu na manual. Jaki kierowcy ciężarówek radzą sobie z tak dużą ilością biegów w manualu, a jak to wygląda w automacie?

Manulana skrzynia biegów w ciężarówce – jak to działa?

W sporej części jeżdżących po naszych drogach ciężarówek drążek zmiany biegów przypomina ten z osobówki, ale posiada trzy dodatkowe przełączniki:

• jeden do przełączania połówek,
• drugi do zmiany ze skrzyni dolnej na górną (czyli tak by z „jedynki” wskoczyć na „piątkę”),
• trzeci przycisk umożliwiający zmianę biegów bez wciskania sprzęgła, oczywiście tylko podczas jazdy (nie używa się go ani do startu, ani zatrzymania ciężarówki).

I tak pustym samochodem można ruszać z trzeciego biegu, przy niewielkim załadunku zaś z „dwójki” – wszystko zależy od mocy ciągnika i wyczucia skrzyni biegów przez kierowcę. Inaczej niż w samochodach osobowych, w ciężarowych nie trzeba zmieniać biegów po jednym, a można przeskakiwać np. co półtora biegu.

USA bez synchronizatora

Wśród ciekawych modyfikacji w skrzyniach biegów zwłaszcza amerykańskich ciężarówek spotkamy np. karabin wkręcony do wybieraka, który poza tym, że w pewnej ciężarówce Kenworth T600 pracuje jako drążek, zachował jednak w pełni swą pierwotną funkcję.

W innych wymyślnych modyfikacjach powraca się w stosunkowo nowoczesnych pojazdach do rozwiązań jeszcze sprzed wynalazku przekładni z przyciskami na drążku. Wówczas za poszczególne funkcje odpowiadały osobne drążki: jeden do zmiany biegów, jeden do przełączania połówek i ostatni do przejścia ze skrzyni dolnej na górną. Tego typu utrudniające życie modyfikacje być może rodzą się w głowach kierowców/konstruktorów znudzonych prostą, bo pozwalającą na pominięcie sprzęgła zmianą biegów w amerykańskich ciężarówkach. W ich niezsynchronizowanych skrzyniach biegów używanie sprzęgła nie jest zwyczajnie potrzebne.

Kierowcy w Europie nie mieli tylu okazji, by sprawdzić się na takiej skrzyni, gdyż na Starym Kontynencie skrzynie niezsynchronizowane są rzadkością, choć trzeba wiedzieć, że pojawiały się nawet w DAF XF105.

Ciężarówki z automatycznymi skrzyniami

W automatach, które wedle przewidywań producentów skrzyń mają stanowić większość w jeżdżących po Europie ciężarówkach już w 2025 roku, zmiana biegów jest znacznie prostsza. DNR czyli D jak drive, N jak neutral i R jak reverse oraz dodatkowo DM, czyli manewrowanie do przodu i RM, czyli manewrowanie do tyłu.

W tego typu skrzyniach występują również dodatkowe tryby, które wykorzystuje się w specjalnych typach samochodów jak DS czyli tryb sprzyjający skuteczniejszemu przyspieszaniu, DX to tryb terenowy przy jeździe po drogach nieutwardzonych. Są jeszcze skrzynie zautomatyzowane jak I-Shift (12 biegów do przodu i 4 do tyłu), które dzięki zaawansowanej elektronice analizują masę pojazdu, prędkość a nawet nachylenie drogi w taki sposób, by jak najoptymalniej wybrać bieg. W takiej skrzyni są cztery położenia: neutralne, wsteczny, automatyczne i manualne, zaś jej obsługa uchodzi za szczególnie prostą.

Oczywićie może być też trudniej

Każdy, kto widząc drążek zmiany biegów w skrzyni manualnej ciężarówki czuje przerażenie, powinien zobaczyć jak manewrowało się skrzynią Triplex w Mack`u, bo i tu metody były różne. Przy dużym doświadczeniu i opanowaniu dało się to zrobić jedną ręką, ale można było i dwiema…