Porady

O ile stosunkowo łatwe dla doświadczonego w budowaniu silników Gottlieba Daimlera było skonstruowanie w 1896 roku pojazdu ciężarowego, same ciężarówki spalinowe zanim ostatecznie wygrały walkę z końmi i pojazdami parowymi musiały przejść długą drogę. Dzięki olbrzymiemu wsparciu ze strony odważnych projektantów, ekologów, rozwijających się gospodarek i entuzjastów technologii, w początkach XX wieku wpisały się na stałe w historię motoryzacji.

Transport nie taki znów dalekobieżny

Trzeba wiedzieć, że określenie „ciężarówka” w początkach motoryzacji było synonimem wozu konnego, bo jakiż to silnik ciężarowy o mocy 4KM ? A taki właśnie do swojego pierwszego „ciężarowego” pojazdu zamontował Daimler. Drewniane koła i sterowanie za pomocą dźwigni to realia pierwszej ciężarówki.

Popularne początkiem XX wieku ciężarówki parowe z uwagi na tani napęd (węgiel) stanowiły dla pojazdów spalinowych konkurencję przez kolejne 30 lat. Nadal jednak słabe konstrukcje i ogromny apetyt silników na węgiel (około 500 kg na 100 km) sprawiały, że „dalekobieżność” oznaczała setki a nie tysiące możliwych do przejechania kilometrów.

Kłody pod koła

Istotną przeszkodą w rozwoju „ciężkiej motoryzacji” było faworyzowanie kolei, które miało na celu utrudnienie konkurowania z nimi przewoźnikom samochodowym. Wprowadzano kolejne opłaty za transport samochodowy, a trakcie kryzysu na przełomie lat 20. i 30., który dotknął także kolej wprowadzono w Europie limity prędkości i tonażu ciężarówek. Ciężarówkom spalinowym w zjednaniu sobie szerokiej rzeszy społeczeństwa pomogły unowocześnione silniki, opony pneumatyczne i balonowe, konstrukcja trzyosiowa na trudne drogi lub ich brak i… wojny.

Transport samochodami ciężarowymi okazał się też możliwy tam, gdzie kolej nie mogła dotrzeć (np. po zerwaniu mostów czy zniszczeniu szyn). Już w 1918 roku ciężarówki Goodyear na przejazd z jednego na drugie wybrzeże USA potrzebowały tylko 14 dni. Wojny zmieniły oblicze transportu ciężarowego nie tylko za sprawą zmian w polityce państw, ale także zwiększonego popytu na szybkie przemieszczanie się dużych ładunków w trudnym terenie oraz zaopatrzenie dla wojska.

Okres powojenny 

Są także sukcesy powojenne w historii wielu znanych dziś marek samochodów ciężarowych. Dla przykładu: DAF, który powstał z marki trudniącej się produkcją przyczep. Smykałka do interesów kazała właścicielom marki pracować nad rozwiązaniami dla ciężarówek w trakcie wojny, oczywiste było bowiem, że ta kiedyś się skończy i przyjedzie czas na odbudowę krajów i popyt na ciężki transport. DAF w ten sposób stał się kluczową marką w powojennej historii Holandii i nie tylko. Okres powojenny był też pełen sukcesów w niektórych gospodarkach centralnie sterowanych jak ZSRR okazał się zbawienny dla producentów ciężarówek przeznaczonych dla rolnictwa jak KrAz.

Zmiany w budowie i napędzie

Jednostki napędowe w samochodach ciężarowych początkowo były jedynie mocniejszymi przeróbkami z osobówek. W 1908 roku powstał pierwszy silnik dedykowany ciężarówce, a stworzony przez firmę Berliet, która niedługo później zaczęła odpowiadać za samochody ciężarowe we francuskiej armii.

Milowy krok w historii transportu ciężarowego to współpraca dyrektora Maschinenfabrik Augsburg AG (dziś MAN ) Heinricha Buza z Rudolfem Dieslem.

To dzięki zawartej między panami umowie Diesel miał czas i środki na dopracowanie pierwszego silnika wysokoprężnego, który nie bez trudności, ale stał się w końcu stałym elementem ciężarówek.

W budowie skrzyni biegów też wiele się przez lata zmieniło. W pierwszej ciężarówce Daimlera napęd przenoszony był za pomocą pasa transmisyjnego, który napędzał poprzeczny wał, połączony z kołami za pomocą zębatek. Dopiero kilka lat później Louis Renault wraz ze swoim pierwszym samochodem zastosował trzybiegową skrzynię przekładniową. Pracujące na drogach w latach 20. i 30. ciężarówki (jak np. Volvo Truck Serii 1 ) wyposażone były w trzybiegowe niezsynchronizowane skrzynie biegów, które jednak powodowały pewną trudność, bo wymuszały naciśnięcie pedału sprzęgła dwa razy przy każdej zmianie biegów

Z czasem liczba biegów rosła, więc naturalną koleją rzeczy wprowadzono synchronizator, który zbliżył warunki prowadzenia samochodów ciężarowych do osobówek. Chociaż jak wiadomo udoskonalona skrzynia bez synchronizatora do dziś pozwala kierowcom amerykańskich ciężarówek na pomijanie sprzęgła w trakcie zmiany biegów (więcej tutaj).

Kolejnym ważnym krokiem w budowie skrzyni biegów była automatyzacja, która chyba najdłużej czekała na wprowadzenie takich elementów, które dziś gwarantują jej niską awaryjność, obniżają zużycie paliwa przy zachowaniu dynamiki jazdy. 

Historia ciężarówek to walka o miejsce w dalekobieżnym transporcie z koleją, rozwijający dla niektórych producentów okres wojenny i powojenny oraz ciągła walka o obniżanie awaryjności i poprawę bezpieczeństwa.

I jeśli myślicie, że na drodze rozwoju pojazdów ciężarowych nie będzie równie epokowego wydarzenia jak synchronizator czy silnik wysokoprężny… możecie się mylić.